Marokko: met brillen kinderarbeid te lijf

Kinderarbeid is niet alleen maar een armoedeprobleem. Dat bewijst  de Marokkaanse onderwijsbond SNE. Met bijscholing van leraren en  voorlichting aan ouders slaagden zij erin om de schooluitval in de  Marokkaanse stad Fez fors terug te dringen. Hun aanpak krijgt nu in heel  Marokko en ook de rest van de wereld navolging.

Dit artikel, geschreven door Marianne Wilschut, is overgenomen van OneWorld.

De 15-jarige Rabab, gaat niet naar school. Zij werkt als dienstmeisje in de Marokkaanse stad Fez. Dag in dag uit moet ze beschikbaar zijn voor het echtpaar waarvoor ze werkt. Met de 48 euro die Rabab verdient, helpt ze haar ouders die in het Atlasgebergte wonen om te overleven.

Zoals Rabab zijn er veel meisjes in Marokko. "In grote gezinnen kunnen lang niet alle kinderen naar school, dus moeten de meisjes vaak aan de slag als dienstmeisje. Soms al op heel jonge leeftijd", vertelt Hamid Nahhass, algemeen secretaris van de onderwijsvakbond in Fez. "Maar ook jongens gaan vaak niet naar school of stoppen vroegtijdig met les." Ze werken in schoenen- of tassenfabrieken of beschilderen de aardewerken souvenirs die de toeristen als aandenken aan hun bezoek aan de gezellige nauwe straatjes van de oude koningsstad mee naar huis nemen.

IDFA

De Nederlandse documentairemaker Cherry Duyns maakte over Rabab de documentaire 'Rabab's uitzicht'. Afgelopen weekend was deze documentaire op het IDFA-festival in Amsterdam te zien tijdens een speciaal minifilmfestival over kinderarbeid. Hamid Nahhass en zijn collega Khadija Boujadi, lid van het hoofdbestuur van de onderwijsvakbond, waren voor dit festival uitgenodigd omdat ze hebben geholpen bij de totstandkoming van de documentaire. Het is voor de twee vakbondsmensen een mooi moment om hun succesvolle project tegen schooluitval voor het voetlicht te brengen. Sinds het project in 2004 in Fez begon, is de schooluitval daar van jaarlijks 10 procent naar 3 tot 5 procent gedaald. De resultaten van de Hay Shouhada-school zijn zelfs spectaculair. "Voorheen stopten daar jaarlijks 200 van de 1600 kinderen met school, afgelopen jaar waren dat er nog maar dertien. Nadat die dertien uitvallers getraceerd waren en er met hun ouders gesproken was, kwamen die leerlingen weer terug in de les", vertelt Nahhass trots.

Voorlichting aan de ouders over het belang van school en de medische gevolgen van het op jonge leeftijd al moeten werken, is een van de pilaren van het programma. "Veel ouders, vooral de moeders, zijn zelf niet naar school geweest en zien het nut er niet altijd van in", legt Boujadi uit. "Daar komt bij dat de kwaliteit van de lessen niet altijd om over naar huis te schrijven is."

Stampen

Om dat laatste probleem te ondervangen, geeft de bond de bij hen aangesloten leraren - zo'n 40.000 in heel Marokko - bijscholing. Boujadi: "Het Marokkaanse onderwijs is vooral op stampen, stampen, stampen gericht. Veel leerlingen kunnen dit niet volgen en zijn meer gebaat bij toegepast onderwijs. Daarom spijkeren we de pedagogische vaardigheden van docenten bij. Ook leren we ze over de rechten van kinderen en hoe ze risicoleerlingen moeten signaleren en hun ouders het beste kunnen benaderen."

Daarnaast zijn de scholen die deelnemen aan het project ook aantrekkelijker gemaakt voor de kinderen. "Samen met de leerlingen en lokale organisaties knappen we de klassen op, planten bomen en beschilderen we de lokalen. Met behulp van plaatselijke theatergroepen en andere organisaties is er op de scholen ook ruimte voor creatieve vakken gekomen als handvaardigheid, tekenen, muziek en sport. Hierdoor voelen de kinderen zich beter thuis op school", zegt Nahhass.

Bril

Dat kinderen van school gaan om te gaan werken is dus niet alleen een armoedeprobleem, meent Boujadi. Hoewel dat wel een rol kan spelen. "Ouders die zich geen schoolboeken kunnen veroorloven of nette schoolkleren en daarom hun kinderen van school halen, helpen we met de aanschaf van boeken. En soms kan het uitdelen van een bril al het verschil maken. Gaandeweg het project kwamen we erachter dat sommige kinderen niet meer naar school kwamen omdat ze het bord niet goed konden zien en hoofdpijn kregen. Sindsdien worden de ogen van de kinderen altijd opgemeten, en indien nodig krijgen ze een bril."

Het geld voor die brillen en de materialen is onder andere afkomstig van FNV Mondiaal en Oxfam Novib. De Nederlandse onderwijsbond Aob, adviseert haar Marokkaanse collega's. Het geld voor het project dat inmiddels is uitgerold over vijf regio's in Marokko, stopt binnenkort. Boujadi maakt zich daar vooralsnog geen zorgen over. "Omdat we zulke goede resultaten hebben, heeft de Marokkaanse overheid onze aanpak deels overgenomen. Ook denken we dat we dankzij de goede resultaten nu lokale geldschieters kunnen vinden."

Kinderarbeid in Marokko

Kinderarbeid is geen ver-van-mijn-bed-show. Op nog geen vier uur vliegen hiervandaan in Marokko, werken 600.000 kinderen tussen de 7 en 14 jaar. Ze maken souvenirs en kleding, maar moeten ook als hulp in de huishouding werken of op het land. Veel kinderen stoppen met school om te kunnen werken. Van de 5 miljoen kinderen die leerplichtig zijn, gaan er 800.000 helemaal niet naar school en 600.000 hebben de school al voor het vijfde of zesde leerjaar vaarwel gezegd. Marokko kent een leerplicht maar daar is geen toezicht op.